Blog
Σωκράτης Μάλαμας. Συνέντευξη. (greek | english)
“Τα τραύματα μας είναι κακοί σύμβουλοι. Είναι τα εύσημα του εγώ για να αισθάνεται αξιόλογο.”
Αυτό που με συγκινεί στην περίπτωση του είναι ότι δεν ξεχωρίζει τη ζωή του από το έργο του και ότι επιμένει να διατηρεί άγρυπνο το βλέμμα μέσα κι έξω, στα ταπεινά και στα μεγάλα. Με ρώτησε πρόσφατα κάποιος: “Γιατί έπειτα από τόσα χρόνια ο Μάλαμας γεμίζει ασφυκτικά τους χώρους όπου τραγουδάει, ενώ βγαίνει πάντα μόνος;” Δεν απάντησα. αργότερα σκέφτηκα ότι, εκτός από τη δύναμη των τραγουδιών του, ανεβαίνει πάντα στη σκηνή έτοιμος να ανατιναχτεί. Σαν να τραγουδάει για τελευταία φορά, όπως εξομολογείται ο ίδιος.
Υπάρχουν στιγμές όπου το “χύμα” είναι γοητευτικό;
Όταν παίζουν δύο όργανα είναι τέλεια. Βάλε όμως επτά όργανα μαζί. Εκεί είναι φασαρία. Άρχισα να κάνω ενορχηστρωτικές παρεμβάσεις. Οι συνάδελφοι μου -με τη σειρά τους- διαπίστωσαν κι αυτοί τα τρωτά σημεία και, όταν αρχίσαμε να παίζουμε κάπως ανθρώπινα, είπαμε: δεν το γράφουμε, να το βιντεοσκοπήσουμε κιόλας; Κράτησα τα περισσότερα τραγούδια από τις ηχογραφήσεις αυτές. Κάποια δεν είχαν βγει καλά. Μπήκαμε και τα παίξαμε στο στούντιο ανμπλάγκτ, χωρίς διορθώσεις. Μου έκανε καλό. Έμαθα να κουρδίζω τον εαυτό μου. Αν ήθελα να κάνω απολογισμό, θα έβγαζα μετά άλλα εξήντα τραγούδια. Θα έλεγα: αυτά είναι, σας τα ξανάπαιξα, γεια σας.
Μπαίνεις στη διαδικασία να συγκρίνεις την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού με την κάθε επόμενη;
Όχι. Παίζοντας καταλαβαίνεις ότι έχει διαφοροποιηθεί το τραγούδι. Στο λάϊβ αντιλαμβάνεσαι τη δυναμική του τραγουδιού. Εγώ δεν είμαι τραγουδιστής, ακριβώς. Γράφω κάποια τραγούδια και τα τραγουδάω. Δεν μπορώ να τα ζυγίσω όπως ένας επαγγελματίας που παίρνει μια απλή μελωδία και μπορεί να την κάνει ό, τι θέλει, με τον τρόπο που εκφράζεται, με τις αναπνοές, το μέτρημα. Αυτά τα κατάλαβα μέσα από τα λάϊβ. Δεν τραγουδάω εκεί όπως στο στούντιο. Κάτι άλλο μου βγαίνει. Είναι η δύναμη των ακροατών που τραγουδούν μαζί μου; Είναι κάτι άλλο πιο ελεύθερο, με τη ροή της στιγμής; στο στούντιο προσπαθείς να είσαι πιο σωστός, πιο πειθαρχημένος και τελικά μπορεί να ακούγεσαι πιο άψυχος.
Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα σου όταν είσαι στη σκηνή;
Εκεί πάνω αισθάνομαι ότι πάση θυσία πρέπει να παίξω. Η ενέργεια του κόσμου σε κρατάει από τα πόδια και αυτό που σου ζητάει είναι να το κάνεις όσο καλύτερα μπορείς. Αυτό που με καθορίζει -αν θέλεις- εκείνη την ώρα είναι ότι λέω κάθε τραγούδι σαν να το λέω τελευταία φορά. Τραγουδάς και όλα γίνονται εκείνη την στιγμή. Αυτή είναι η γλύκα του λάϊβ -γι’ αυτό δεν το αποφεύγει κανένας μας. Θέλεις να αποτυπώσεις το τελεσίδικο. Το αίσθημα ότι μπορεί να είναι η τελευταία φορά. Μπορεί να ακούγεται σαν ψευδαίσθηση, αλλά στην πραγματικότητα δεν γνωρίζεις αν την επόμενη μέρα θα ξαναπαίξεις. Εκτός αν είσαι βλήμα και θεωρείς ότι θα βρίσκεσαι εσαεί εδώ και θα επαναλαμβάνεις το έργο σου για πάντα.
Σε κάποια συναυλία σου, στο θεατράκι των γραμμών του Ρέντη ήταν 9-10 άνθρωποι. Σε κάποια άλλη συναυλία στο θέατρο Βράχων δεν έπεφτε καρφίτσα. Είναι άλλη η αίσθηση.
Μερικές φορές είναι η ίδια. Αν οι εννέα είναι προσηλωμένοι, δεν μπορείς να κάνεις πίσω. Τον ίδιο μαραθώνιο θα τρέξεις. Η εσωτερική ένταση που αναπτύσσεται και η επιτακτική ανάγκη να πιάσεις ταβάνι στην απόδοση σου είναι η ίδια. Συχνά είναι πιο δύσκολο με τους λίγους. Είσαι τελείως γυμνός. Ενώ με 6000 κόσμο από κάτω μπορείς να κρύψεις κάτι.
Σκέφτηκες ποτέ να τα παρατήσεις;
Τα τελευταία δύο χρόνια. Κάνω τις απαραίτητες ενέργειες να βγάλω δίπλωμα μεταφορέα (γελά). Πλάκα κάνω. Πέρασε από το μυαλό μου αλλά το απόδιωξα. Ό, τι και να γίνει, όσο κι αν δυσκολέψουν τα πράγματα, θα παίζω, είτε σε μικρά μαγαζάκια, ακόμα και στο δρόμο. Είναι συνειδητή απόφαση, δε θα το κάνω παραχωρώντας τα καλλιτεχνικά μου ιδεολογήματα από δω και από κεί. Δε θα νιώσω ότι ξεπουλάω την τέχνη μου. Δεν έχω τέτοιες μπαρούφες στο κεφάλι. Εργάτης της νύχτας ήμουν, κιθαρίστας τραγουδιστής. Κι αυτό θα παραμείνω. Στην ανάγκη θα μαζεύω τους συγγενείς μου και θα τους λέω: “Γιορτή έχω. Δώστε από δέκα ευρώ και παίζω ό, τι θέλετε”.
Ύστερα από τόσα χρόνια, τι σημαίνει το τραγούδι για σένα;
Δεν ξέρω. Τα πάντα. Κάποτε είχα αναφέρει σε μια συνέντευξη ότι οι πιο κοντινοί άνθρωποι μου είναι οι συνεργάτες μου, και τότε, παρεξηγήθηκε η γυναίκα μου. Έχω πολλές οικογένειες. Ένας τέτοιος πυρήνας είναι οι μουσικοί μου συνεργάτες, φίλοι με τα χρόνια. Φιλοξενούμε εσαεί κάποιον, εκτός αν θέλει να φύγει. Το τραγούδι είναι η μπαταρία που κινεί το όχημα που λέγεται ζωή. Είναι και ο σπινθήρας μαζί και το μπουζί: ο βασικός πυρήνας της δύναμης που μας οδηγεί. Έχω σκεφτεί πολλές φορές ότι χωρίς το τραγούδι μπορεί να είχα πετύχει τους στόχους μου.
Τι είδους στόχους δηλαδή;
Κάτι παράδοξους στόχους που έχω, θεωρητικά αδύνατους. Να αναγνωρίσω την υπόσταση μου, τον εαυτό μου. Πώς έλεγε η δελφική επιγραφή: “Γνώθι σαυτόν”; Αυτό είναι το κάψιμο το μεγάλο.
Το τραγούδι είναι ένας δρόμος προς τα εκεί;
Ναι, αλλά συχνά είναι και τροχοπέδη. Μπορεί να καταναλώσει όλη τη ζωή, την ενέργεια, τα νιάτα σου και να σε διαλύσει τελείως μέχρι να δημιουργηθεί. Ανεβαίνεις ένα μέτρο και κατεβαίνεις δέκα. Ένα κομμάτι σκότους μπορεί να σε ανεβάσει πολύ ψηλά και ένα κομμάτι φωτός να σε καταβυθίσει. Αν ο άνθρωπος είναι πειθαρχημένος και τρέφει απόλυτο σεβασμό στο είναι του, όλα τα πράγματα είναι δρόμος για την αυτογνωσία. Αν τον φυσάει ο άνεμος, δεν νομίζω να φτάσει εκεί.
Δεν είναι κάπως περιοριστικό να είναι κανόνας η αυτοπειθαρχία;
Όταν λέω αυτοπειθαρχία, δεν εννοώ να μην πίνουμε, να μη βγαίνουμε, να μη θέλουμε άλλες γυναίκες, να ξυπνάμε πρωί κτλ. Δε μιλάω για την απαγορευτική πλευρά των πραγμάτων. Είσαι αυτοπειθαρχημένος όταν είσαι προετοιμασμένος για διαφορετικά ενδεχόμενα, για κάθε ενδεχόμενο. Όταν κρατιέσαι νηφάλιος μέσα στις αντιξοότητες. Νηφάλιος, ισορροπημένος. Μπορεί κάποιοι να φαίνονται νηφάλιοι, αλλά ανακαλύπτεις ότι οι μισοί από αυτούς παίρνουν χάπια. Με το παραμικρό που μπορεί να μας αναταράξει, τρέχουμε στους ψυχιάτρους και αρχίζουμε τα χάπια. Μιλάω λοιπόν, για ουσιαστική ισορροπία, αρμονία, συμπαγή κατάσταση.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι δεν έχουμε περιθώρια για τέτοια ψαξίματα σήμερα, στην εποχή των μεγάλων ταχυτήτων.
Και για ποιο πράγμα έχουμε περιθώριο, αν όχι γι’ αυτό; Για την ισορροπία των οικονομικών δεικτών ; Για την επαγγελματική αποκατάσταση, την κοινωνική ισορροπία; Για να αλλάξουμε κυβέρνηση και να την πετάξουμε στα σκουπίδια, όπως την προηγούμενη; Δε βλέπεις γύρω σου μια τρομαχτική απέχθεια που μεταφράζεται σε βία; Ο καιρός είναι πάντα για να γνωρίσεις το είναι σου. Μονάχα γι’ αυτό είναι. Για τι άλλο; Να μαζέψουμε ένα σκασμό χρήματα και να ξαπλώσουμε να απολαύσουμε τα υλικά αγαθά και να κοιτάμε τους άλλους να γυρνάνε σαν τα έρμα τα σκυλιά από δω και από κει για να βγάλουν μια δεκάρα;
Τα παιδιά σου, πώς αφουγκράζονται την πραγματικότητα της γενιάς αυτής;
Δεν πιστεύω σε διαφορετικές πραγματικότητες ανάμεσα στις γενιές. Η πραγματικότητα είναι μία που ανακυκλώνεται και αναπαραγάγει τον εαυτό της, γιατί είναι καθρέφτισμα μιας αρρωστημένης πλευράς του μυαλού μας. Δεν είναι ένα υγιές έργο που φέρνει την προοπτική να μετεξελιχθεί σε κάτι θαυμαστό. Είναι όπως οι εφιάλτες από τους οποίους δεν μπορούμε να απεγκλωβιστούμε. Το μόνο που μας μένει είναι να αλλάξουμε όνειρο. Πως θα γίνει, δεν έχω ιδέα.
Πέρα από τα πανανθρώπινα αιτήματα, η κάθε εποχή δεν έχει τα δικά της αιτήματα;
Όχι. Όσο έχω ασχοληθεί με την ιστορία, νοιώθω ότι επαναλαμβάνεται το έργο με μικρές διαφοροποιήσεις. Η εποχή μας τώρα παρουσιάζει τα θαυμαστά επιτεύγματα της τεχνολογίας. Η τεχνολογία έχει αρχίσει να έχει πιστούς πια, όχι απλώς θαυμαστές. Είναι ψευδές και αυτό το έργο. αν δεν γνωρίσεις τον εαυτό σου, δεν μπορείς να γνωρίσεις τίποτα. Δεν πιστεύουμε στην ισχύ της σκέψης μας, γι ‘αυτό και οι σκέψεις μας είναι πλαδαρές και σχεδόν άθλιες. Από δουλικές έως επιβλαβείς. Ακόμα και οι πιο ευφυείς άνθρωποι υποκύπτουν σε αυτό τον κανόνα της πραγματικότητας. Οπότε ό, τι ευφυές σκέπτονται, εξυπηρετεί τους σκοπούς αυτού του βλαμμένου έργου.
Δηλαδή η ανθρωπότητα είναι εγκλωβισμένη σε μια αέναη επανάληψη;
Ο κόσμος είναι ένας κλειστός χώρος. Και ο πλανήτης επίσης. Τι νομίζεις, επειδή φτιάξαμε κάτι πυραυλάκια που τρυπάνε την ατμόσφαιρα και κόβουν βόλτες, ότι πήγαμε σε άλλους χώρους; Δεν πηγαίνεις έτσι κάπου αλλού. Πουθενά δεν έχει πάει ο άνθρωπος.
Ωστόσο υπάρχουν φωτεινές ατομικές ή συλλογικές προσπάθειες που οδηγούν τα πράγματα μπροστά.
Ναι, αλλά παραμένουν άγνωστοι, και καλά κάνουν, διότι, αν εμπλακούν στον κοινωνικό ιστό, θα τους διεκδικήσουν διάφοροι θεσμοί. Θα τους απομονώσουν, όπως απομονώνει ο επιστήμονας σε ένα πειραματικό εργοστάσιο τα επιμέρους ζωύφια που αναπτύσσονται στην καλλιέργεια του. Είναι μεμπτό μέσα στον πολιτισμό μας να μπορείς να αντιλαμβάνεσαι ελεύθερα. Πρέπει να υπακούμε σε συγκεκριμένα πράγματα για να είμαστε αποδεκτοί. Είναι γνωστά πράγματα αυτά. Όλοι τα παραδεχόμαστε με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο.
Σερφάρεις;
Όχι μέσα από το ίντερνετ. Το ψηφιακό σύμπαν το βλέπω από όπου βρίσκομαι. Δε θέλω άλλους ρόλους. Διάβασα κάπου ένα πολύ επιτυχημένο. Ο συγγραφέας λέγεται Στέφανο Ντ’ Άννα: “Οι ρόλοι είναι ασπίδες πίσω από τις οποίες οι άνθρωποι, προσποιούμενοι ότι είναι απασχολημένοι, υπερασπίζονται την έλλειψη της ευθύνης τους”.
Πού βρίσκονται οι σοφοί και οι πνευματικοί άνθρωποι;
Κρύβονται. Και δεν μιλάω για τους διανοούμενους. Αυτοί δεν κρύβονται. Μιλάω για τους πνευματικούς ανθρώπους. Έτσι γινόταν πάντα. Ήταν πιο εύκολο να ήταν κανείς σοφός στην αρχαιότητα, νομίζεις; το κώνειο το ξεχάσαμε; Ο Χριστός είχε τη θέση ενός πνευματικού ανθρώπου στην εποχή του; Εκατό άνθρωποι μαζεύονταν και αναρωτιόνταν τι ήταν αυτά που έλεγε. Είχε μαζευτεί ολόκληρη η Παλαιστίνη -κατά τη γνώμη σου- να συζητάει ωραία και καλά για την ταπεινότητα και την συγχώρηση; Νομίζεις ότι οι φιλόσοφοι που ερέθιζαν τα πράγματα είχαν απήχηση στην κοινωνία τους; Επειδή με το πέρασμα του χρόνου έμειναν στα αυτιά μας οι φωνές τους, πιστεύεις ότι τότε τους αναγνώριζαν; Τώρα – εκεί που βρίσκονται- δε θεωρούνται επικίνδυνοι γι’ αυτό είναι πιο γνωστοί.
Τι μας καθορίζουν περισσότερο; Το μέσα μας φως ή τα τραύματα μας;
Τα τραύματα μας είναι κακοί σύμβουλοι. Είναι τα εύσημα του εγώ για να αισθάνεται αξιόλογο. Ό, τι και να κάνουμε δεν αποφεύγουμε να τρέφουμε το θηρίο αυτό. ενώ στην πραγματικότητα η αληθινή φύση του ανθρώπου, ο θεμέλιος λίθος, είναι η ποίηση, η ελευθερία, η αλήθεια, η πίστη. Και προσπαθούμε να αποφύγουμε σαν δαιμονισμένοι την ίδια μας τη φύση. Έχουμε μάθει να είμαστε γυρολόγοι της κακομοιριάς και της μπαγαποντιάς. Είναι εύκολο να κρυβόμαστε πίσω από τους ρόλους και δύσκολο να πάμε στο θεμέλιο λίθο. Μας εμποδίζουν οι φόβοι. Κι αν δεν είναι αυτοί, είναι τα ξαδέλφια τους, οι ενοχές και η αδυναμία.
Υπάρχει έμπνευση; Αν ναι, που είναι;
Δεν είμαι σε θέση να ορίσω τι είναι έμπνευση, γιατί είναι μια πολυδιαφημιζόμενη υπόθεση, όπως ας πούμε ο έρωτας. Αν προσέξει κανείς τα μικρά παιδιά, θα δει ότι ανταλλάσσουν πολλές φορές παιχνίδια χωρίς να κρατούν αντικείμενα στα χέρια τους. Ζήτα από ένα τρίχρονο παιδί να σου δώσει 10 ευρώ. Το πιο πιθανό σενάριο είναι να ανταποκριθεί με μια απλή κίνηση, όπως όταν δίνουμε πραγματικά κάτι σε κάποιον. το παιδί έκανε μια εμπνευσμένη κίνηση. Δεν έλαβε υπόψη του κανένα νόμο προσφοράς και ζήτησης. Απλά προσφέρθηκε να παίξει άψογα το ρόλο του ανθρώπου που δίνει. Κάτω από όλα αυτά υπάρχει ένα αίσθημα ενθουσιασμού. Ίσως αυτό να είναι το κλειδί: ο ενθουσιασμός, η χαρά χωρίς φανερή αιτία.
Αν γυρίσεις πίσω και θυμηθείς πως γεννήθηκε η αγάπη σου για το τραγούδι, τι θα βρεις;
Νυχτερινό γλέντι. Εξοχικό κέντρο Μπανάβας, Συκιά Χαλκιδικής. Ιούλιος 1962. Φώτα, φωνές, ορχήστρα, ρετσίνα στα τραπέζια, χορός, όμορφες γυναίκες. Ακατανίκητη γοητεία των προσώπων. Αβάσταχτη γλυκύτητα μιας μουσικής που κάπου κάπου νομίζεις ότι τη θυμάσαι, αλλά πάντα παραμένει κρυμμένη στην ομίχλη.
Γιατί οι περισσότεροι από αυτούς που αγαπάνε τα τραγούδια σου επιμένουν να τα ακούν με τη δική σου φωνή;
Δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με το κελάηδημα του αηδονιού. Κάτι τους λέει και ο κότσυφας. Καταλαβαίνω με τα χρόνια ότι δεν είμαι το είδος τραγουδιστή με τις περίτεχνες φιοριτούρες και με τα μελιστάλαχτα τσαλίμια. Μοιάζω με αυτούς που τραγουδούν με τον εαυτό τους. Χορεύω ακίνητος. Έτσι νοιώθουν αρκετοί, απ’ ότι φαίνεται.
Πώς τα βγάζει πέρα ο άνθρωπος με τη βεβαιότητα ότι είναι σύντομο το ταξίδι; (το λιμάνι είναι ξένο και το σπίτι που μένω…)
Με τη βεβαιότητα ότι αξίζει τον κόπο η ταλαιπωρία. Αλλάζουμε τις οριστικές αρχές με τις οποίες είμαστε προγραμματισμένοι. Μια από αυτές λέει ότι είμαστε ένα σώμα, ένας νους. Άλλη λέει ότι είμαστε γεννημένοι αμαρτωλοί, καταδικασμένοι ερήμην κλπ. Ψάξτε, βρείτε και αλλάξτε τις πρωταρχικές εμφυτευμένες εντολές. Οι οριστικές αρχές μας είναι εγκληματικές.
Τι φοβάσαι;
Ο φόβος μας εξαπατά. Μας δείχνει τον κόσμο μέσα από ένα πρίσμα σκοτεινό και δυσοίωνο. Είμαστε θαυμαστά όντα για να περάσουμε από τη ζωή αυτοπεριορισμένοι και με σκυμμένο το κεφάλι.
Είπες νωρίτερα ότι τραγουδάς κάθε σου τραγούδι σαν να ήταν η τελευταία φορά. Υπάρχουν πράγματα που θα τολμούσες μόνο αν ήξερες ότι τελειώνει ο χρόνος σου;
Αν γνώριζα ότι τελειώνει ο χρόνος μου, δε θα έκανα τίποτα, γιατί δεν νομίζω να υπάρχει πιο ενδιαφέρουσα στιγμή από το πέρασμα στην άλλη πλευρά.
“Our wounds are bad advisers. It is the credits for the ego to feel valued.”
What moves me in his case is that he does not separate his life from his work, and that he insists on remaining a sleepless look inside and out, both at the humble and the big things. Someone recently asked me: “Why after so many years Malamas still fills every place he sings, even though he is always alone on stage?” I did not answer. Later I thought that, apart from the power of his songs, he always gets on stage like ready to explode. Like he sings for the last time, as he confesses.
Are there times when being “loose” is charming?
When two instruments play it is perfect. But put seven instruments together. That is noise. I started doing orchestration interventions. My colleagues –in their turn- they also found the vulnerabilities and when we started playing a bit better, we said: shouldn’t we write it and also videotape it? I kept most of the songs from these recordings. Some of them were not good. We went and played them in the “Unplugged” studio, with no editing. It benefited me. I learned how to tune myself. If I wanted to make an account, I would make more sixty songs afterwards. I would say: that’s it; I played them again to you, bye.
Do you enter the process of comparing the first performance of each song with every next one?
No. By playing you understand that the song has changed. During the live show you realize the potential of the song. I’m not a singer, exactly. I write some songs and I sing them. I cannot “weigh” them like a professional who takes a simple melody and can do whatever he wants, in the way that he expresses himself by breaths and counting. I realized these things through live shows. There I do not sing as in the studio. Something else comes out. It is the power of the audience that sings along with me? It is something else, freer, that comes with the flow of the moment? In the studio you try to be more correct, more disciplined and ultimately you may sound more lifeless.
What’s your predominant feeling when you’re on stage?
Up there I feel that I have to play at all costs. The people’s energy “grabs” your feet and what they ask you is to do your best. What defines me-if you want- at that time is that I sing every song like it’s the last time. You sing and everything is happening at that moment. That’s the sweet thing about live shows – that’s why none of us avoids them. You want to imprint the finality. The feeling that it might be the last time. It may sounds like an illusion, but actually you do not know if the next day you will play again. Unless you are dumb and you think that you’re going to be here forever and will repeat your work forever.
In a concert in the small theater at Rendi’s railway there were 9-10 people. Another concert at Vrachon Theater was full. Does it feel different?
Sometimes it is the same. If the nine people are engaged, you can’t step back. You will run the same marathon. The internal tension developed and your imperative need to maximize your performance is the same. Often it’s more difficult with a few people. You’re completely naked. While with 6000 people below you can hide something.
Did you ever think of giving up?
In the last two years. I do the necessary actions to take a transporter’s license (laughs). I’ m just kidding. It crossed my mind but I repelled it. Whatever happens, no matter how much more difficult things will get, I will keep on playing, either in small shops, or even on the street. It is a conscious decision; I will not do it by leaving my artistic ideologies. I will not feel like selling my art. I have no such idiocies in my head. I have been a worker of the night, a guitarist and a singer. And that I will remain. If in need I will gather my relatives and tell them: “I celebrate. Give me ten Euros and I will play whatever you want”.
After all these years, what does singing mean to you?
I don’t know. Everything. I once said in an interview that most people close to me are my colleagues, and then my wife misunderstood what I said. I have many families. Such a core is my musical colleagues, friends over the years. We host one forever, unless he wants to leave. Singing is the battery that drives the vehicle called life. It is both the spark and the spark plug: the core the power that leads us. I have thought many times that without singing I might would have achieved my goals.
What kind of goals?
Some paradoxical goals I have, theoretically impossible. To acknowledge my existence, myself. What did the Delphic inscription say: “Know thyself”? This is a burning topic.
Is singing a path thither?
Yes, but often it is also a hindrance. It can consume all your life, energy, youth and completely dissolve you until it is created. You climb up a meter and descend ten meters. A piece of dark can take you very high and a piece of light can take you to the bottom. If a person is disciplined and respectful towards his being, everything is a way to self-knowledge. If “the wind blows” him, I do not think he can get there.
Isn’t it somewhat restrictive for discipline to be a rule?
When I say discipline, I do not mean not to drink, not to go out, not to want other women, to wake up in the morning etc. I am not talking about the prohibitive side of things. You are self-disciplined when you are prepared for different potentials, for every potential. When you stay sober through the adversities. Sober, balanced. Some may appear sober, but you discover that half of them take pills. With anything small that can disturb us we run to the psychiatrists and start taking pills. So I speak for a substantial balance, harmony, solid state.
Many argue that we have no room for such searches today, in the high-speed era.
And for what do we have time if not for this? For the balance of the economic indicators? For job prospects, social balance? To change our government and throw it into the trash, like we did with the previous one? Don’t you see around a tremendous aversion translated into violence? The era is always for you to learn your being. Only for that. What else? To gather a lot of money and lie down to enjoy our material things and look at the others wandering around and trying to make some money?
Your children, how do they listen to the reality of this generation?
I do not believe in different realities between generations. The reality is one and it gets recycled and reproduces itself, because it is a reflection of a sick part of our mind. It is not a healthy process with the prospect of evolving into something wondrous. It is like the nightmares from which we cannot free ourselves. All we can do is change the dream. How that will be done, I have no idea.
Beyond the panhuman requests, doesn’t each era have its own demands?
No. As far as I have dealt with history, I feel that everything is repeated with slight variations. Our time is now presenting the admirable achievements of technology. Technology has started to have faithful people now, not just fans. This work is also false. If you do not know yourself, you cannot know anything. We do not believe in the power of our thoughts, which is why our thoughts are flabby and almost miserable. Servile and even harmful. Even the most intelligent people succumb to this rule of reality. So whatever intelligent they think of, it serves the purposes of this stupid project.
So humanity is trapped in an endless repetition?
The world is a closed space. And the planet as well. What, just because we made some rockets that pierce the atmosphere and travel around, you think that we went to other places? You don’t go somewhere else this way. The man has gone nowhere.
However, there are bright individual or collective efforts leading things forward.
Yes, but they remain unknown, and rightly so, because if they get involved in society, they will be pursued by various institutions. They will isolate them as a scientist isolates, in an experimental lab, the individual pests, grown up in his cultivation. It is wrong within our culture to be able to realize everything freely. We must obey to certain things in order to be accepted. These are known things. We all admit them in one or another way.
Do you surf?
Not on the Internet. I see the digital universe from everywhere I am. I do not want other roles. I read something really good. The author is called Stefano D’Anna: “Roles are shields behind which people, pretending to be busy, defend their lack of responsibility”.
Where are the wise and spiritual people?
They are hiding. And I’m not talking about the intellectuals. They are not hiding. I speak about the spiritual people. It was always like that. Do you think it was easier to be wise in antiquity? Did we forget about the hemlock? Was Christ considered as a spiritual man in his time? A hundred people gathered and wondered what he was talking about. Did the whole Palestine gather -in your opinion – to nicely discuss about humility and forgiveness? D you think that the philosophers irritating things were popular in their society? Just because over the years we were left with their voices in our ears, do think you that people recognized them then? Now – based on where they are- they are not considered dangerous so they are best known.
What does define us more? The light within us or our wounds?
Our wounds are bad advisers. It is the credits for the ego to feel valued. Whatever we do we don’t avoid cherishing this beast. When in fact the true nature of man, the foundation, is poetry, freedom, truth, faith. And we try like crazy to avoid our nature itself. We have learned to be peddlers of pity and trickery. It’s easy to hide behind the roles and difficult to get to the foundation. Our fears prevent us. And if not them, it’s their cousins, guilt and weakness.
Is there inspiration? If so, where is it?
I am not able to define what inspiration is, because it is a very much advertised case, like love for example. If you watch the young children, you will see that many times they exchange toys without holding any objects in their hands. Ask a three year old child to give you 10 Euros. The most likely scenario is for the child to respond with a simple movement, like when you really give something to someone. The child made an inspired move. They did not take into account any law of supply and demand. They simply offered to seamlessly play the role of the person who gives. Underneath all these there is a sense of excitement. Perhaps this is the key: the excitement, the joy without an apparent cause.
If you go back and remember how your love for singing was born, what will you find?
Night feast. Country club “Banavas”. Sykia of Chalkidiki. July 1962. Lights, voices, orchestra, retsina at the tables, dancing, beautiful women. An irresistible charm of faces. An unbearable sweetness of some music that you occasionally think that you remember, but it always remains hidden in the fog.
Why do most of those who love your songs insist on listening to them with your voice?
Not everyone is thrilled by the singing of the nightingale. The blackbird tells them something too. I realize over the years that I’m not the kind of singer with ornate fiorituras and with honeyed charms. I look like those who sing to themselves. I dance motionless. Apparently, many people feel this way.
How does a man cope with the certainty that the trip is short? (The port is foreign and the house that I live…)
With the certainty that it is worth the hassle. We change the outright principles by which we are programmed. One of them says that we are one body, one mind. Another one says that we are born sinners, condemned in absentia etc. Look, find and change the primary implanted commands. Our final principles are criminal.
What are you afraid of?
Our fear is deceiving. It shows us the world through a dark and ominous prism. We are wondrous beings to go through life as self-limiting and with our heads down.
You said earlier that you sing every song as if it were the last time. There are things that would only dare if you knew that your time is up?
If I knew that my time is up, I will not do anything because I do not think there is a more interesting time of the passage to the other side.